Niezbyt szeroka, czy wręcz wąska działka to najczęściej problem w przypadku zabudowy szeregowej, jak również działek, które dawniej bądź obecnie powstały z podzielenia pasa pola lub łąki. I chociaż przestrzeń wydaje się ograniczona, to dobrze zaprojektowany wąski ogród może nawet w tak nietypowym miejscu zachwycać funkcjonalnością i estetyką, jeśli zastosujemy kilka sprawdzonych pomysłów na optyczne poszerzenie terenu i uzyskanie harmonijnej, a wizualnie przestronnej kompozycji.
Jaka jest specyfika wąskiej działki i jakie wiążą się z tym wyzwania projektowe?
Ogród na wąskiej działce najczęściej przybiera formę prostokąta o znacznej długości, a przy tym niewielkiej szerokości. Najczęstsze problemy, jakie można zatem napotkać projektując taki wąski ogród przed domem to efekt tunelu, zaburzone proporcje i brak głębi, a także ograniczona ilość światła, szczególnie jeśli ogródek znajduje się między budynkami, a także trudność w podziale ogrodu na funkcjonalne strefy. Zatem, aby uzyskać wrażenie większej przestronności, warto zastosować rozwiązania projektowe, które sprytnie wykorzystują iluzję optyczną, grę kolorów, kompozycji i kierunki widoku.
Jak optycznie poszerzyć przestrzeń ogrodu na małej działce?
Pierwszym sposobem na wizualne powiększenie wąskich ogrodów jest odejście od stosowania jedynie prostych linii, czyli niejako złamanie prostej osi widokowej. Największym błędem w aranżacji wąskiego ogrodu jest bowiem nic innego, jak dodatkowe podkreślanie, że jest ogród długi i wąski. A proste alejki np. biegnące wzdłuż ogrodzenia z pewnością tak zadziałają. Zamiast tego lepiej zastosować ukośne ścieżki lub takie, które biegną po łuku i prowadzą wzrok po przekątnej, a nie po prostej linii, która optycznie wydłuża przestrzeń. Warto również tę linię ogrodu przedzielając ją przesłonami, pergolami czy trejażami, które zatrzymują oko, jednocześnie dając złudzenie głębi. Warto też zróżnicować wysokość roślin, sadząc wyższe krzewy lub drzewka bliżej środka ogrodu. W efekcie zmniejszeniu ulegnie wrażenie tunelu, które zostanie zastąpione złudzeniem szerszej przestrzeni.
Kolejny sposób na długie wąskie ogrody to podział przestrzeni na strefy o różnej funkcjonalności, ale też zróżnicowanych kształtach i wielkościach, a nawet stylach. Można w ten sposób wydzielić strefę wypoczynkową z tarasem i meblami, miejsce na grill, a także rabaty z roślinnością ozdobną czy niewielki plac zabaw – wszystko w zależności od potrzeb użytkowników. Natomiast strefy można od siebie oddzielić za pomocą niskich żywopłotów czy też podwyższonych rabat i donic. Można także postawić między nimi pergole, a dodatkowo przestrzeń wydzielić zróżnicowanymi nawierzchniami – w jednym miejscu siejąc trawę, wysypując ozdobny żwir czy też układając nawierzchnię z drewnianych lub betonowych płyt. Pozwoli to na zwiększenie funkcjonalności ogrodu przy jednoczesnym optycznym skróceniu oraz poszerzeniu jego przestrzeni. Ogród na wąskiej działce można także optycznie powiększyć i oszukać nieco oko za pomocą nawierzchni, stosując zamiast długich linii wzdłuż ogrodu np. ukośne ścieżki z drobnej kostki, płyt lub żwiru, jak również nieregularne lub wijące się, ponieważ zwiększa to dynamikę przestrzeni i wizualnie ją urozmaica.
Jak wpłynąć na optykę wąskiego ogrodu poprzez roślinność?
Również roślinność może wpłynąć na poszerzenie przestrzeni ogrodowej. Przygotowując projekt wąskiego długiego ogrodu warto postawić na grę koloru i kontrasty. Jasne kolory, jak biały, pastele czy srebrzysta zieleń sprawdzą się po bokach działki rozjaśniając jej granice i oddalając je wizualnie. Z kolei roślinność w ciemniejszych barwach oraz intensywna zieleń zlokalizowana w centralnej części ogrodu przyciąga wzrok i tworzy w ten sposób głębię. Kolejny sposób to tworzenie kompozycji warstwowej za pomocą roślin. Te najniższe najlepiej posadzić z przodu ogrodu, średnie po jego bokach, a najwyższe bądź w tle pozostałych, bądź też na środku. Unikać należy przy tym symetrii, a zastosować asymetryczne nasadzenia, które nadadzą przestrzeni ogrodowej bardziej naturalny i dynamiczny charakter. Warto także zróżnicować układ roślin, dodając do ogrodu rośliny pnące oraz elementy ogrodu wertykalnego. Można posadzić winobluszcz, powojnik czy róże pnące i oprzeć je na pergolach lub trejażach. W ten sposób przełamane zostaną długie i jednolite linie ogrodzenia wąskiej przestrzeni ogrodowej.
Co można zrobić dodatkowo, aby optycznie poszerzyć wąski ogród?
Pomysł na wąski ogród to również wykorzystanie jeszcze innych elementów aranżacji przestrzeni zewnętrznej tak, aby stworzyć ogród wizualnie poszerzony. Pierwszym z nich jest oświetlenie – to punktowe, umieszczone w różnych częściach ogrodu, stworzy głębię i przyciągnie wzrok. Kolejna kwestia to kolorystyka nawierzchni i mebli ogrodowych. W zależności od preferencji można postawić na jasne kolory, które optycznie tę przestrzeń poszerzą, ale nie trzeba też wcale rezygnować z tych ciemnych, które uczynią przestrzeń bardziej elegancką, dodając jej struktury i głębi. Sprytnym trikiem do wąskiego ogrodu jest też użycie luster w ogrodzie i zastosowanie szklanych elementów dekoracyjnych. Odbijają one bowiem światło, dając wrażenie większej przestrzeni niż mamy w rzeczywistości.
Dynamikę przestrzeni w projekcie ogrodu na wąską i długą działkę zwiększą elementy małej architektury oraz dodatki, odwracając uwagę od proporcji przestrzeni. Poprzeczne pergole, jak również łuki nad ścieżkami zatrzymują wzrok i dzielą wizualnie przestrzeń, natomiast takie elementy, jak fontanny czy wodne oczka działają jak lustra, powiększając ogród optycznie i poprawiając przy tym panujący w ogrodzie mikroklimat. Nie można też zapominać o dodatkowych dekoracjach i ozdobach ogrodowej przestrzeni takich, jak dekoracje ścienne w postaci paneli, pionowych ogrodów czy donic zawieszonych na ogrodzeniu. Takie rozwiązania wzbogacają kompozycję i odwracają uwagę od kształtu działki.
O czym jeszcze warto pamiętać projektując ogród na wąskiej działce?
Oko można oszukać także stosując elementy perspektywy, którą można żonglować za pomocą roślin, tworząc wrażenie przestronności przez odpowiednie nasadzenia. Sprawdzą się tu także iluzje optyczne, polegające na zastosowaniu roślin w kształcie stożków czy takie ustawienie elementów małej architektury i wykonanie nasadzeń, aby prowadziły wzrok do wnętrza ogrodu, odciągając spojrzenia od jego granic, a tym samym – od kształtu i wąskiej przestrzeni. Dobrym pomysłem jest także zastosowanie kontrastu faktur, np. sadząc delikatne trawy ozdobne obok gładkiego kamienia. Takie rozwiązania pozwalają zwiększyć głębię wizualną przestrzeni.
Dobrze zaprojektowany wąski ogród może stać się przyjazną, przytulną i zaskakująco funkcjonalną przestrzenią, do której kluczem jest myślenie w kategoriach perspektywy, odbioru przestrzeni różnymi zmysłami i iluzji, a nie jedynie zwracanie uwagi na jej fizyczne wymiary.